Marka Koruma

Özel korunan markalar; Tanınmış Markalar, WIPO Koruması ve Türk Koruması olarak üç ana başlık altında değerlendirilebilir.

I-Tanınmış markalar (1):

Tanınmış markaların, ulusal veya uluslararası düzenlemelerde yapılmış pek çok tanımı mevcuttur. Zira, tanınmışlık her somut olayda farklılık gösteren, önceden belirlenmiş kriterlere uymayan ve zamanla değişen bir olgudur.

Genel olarak tanınmış markalar “bir kişiye veya girişime sıkı bir biçimde bağlılık, güvence, kalite, reklam gücü, yaygın bir dağıtım ağına bağlı, müşteri ve diğer sübjektif ilgi ve ilişkiler ayrımı yapılmadan coğrafi sınır, kültür ve yaş farkı gözetilmeksizin aynı çevredekilerce refleks halinde beliren bir çağrışım” şeklinde tanımlanabilir.

Araştırma bölümünde tanınmış marka koruma tipini seçerek araştırma yapıldığında Türkiye’de tanınmış marka statüsündeki markaları listeleyebilirsiniz.

(1)   Paris Sözleşmesinin 1 inci mükerrer 6 ncı maddesi kapsamındaki tanınmış markalar (556 sayılı KHK’nın 7/1(i) maddesi kapsamında korunan markalar).

II-WIPO Koruması (2):

WIPO aracılığıyla TÜRK PATENT’ ye gönderilmiş olan, garanti ve kontrol işlevi gören işaretler veya resmi kurum ve organizasyonlara ait işaretler bu kapsamdadır.  Örneğin OECD, IMF, WTO ibareleri bu kapsamda korunmaktadır.

(2)   Paris Sözleşmesinin 2 inci mükerrer 6 ncı maddesi kapsamında (556 sayılı KHK’nın 7/(g) maddesi)  korunan markalardan oluşmaktadır.

III-Türk Koruması (3):

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin hükümranlığı ile ilgili işaretler, devlet tarafından resmi kontrol ve garanti işareti olarak kabul edilmiş işaret ve adlandırmalar;  devlete, mahalli idarelere ve diğer kamu tüzel kişilerine ait iktisadi nitelik arz etmeyen işaret ve adlandırmalar; ticaret ve hizmet markası olarak tescil edilemeyecek nitelikteki kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait işaret ve adlandırmalar; Bakanlar Kurulu kararı ile kamu yararına çalışır durumda bulunan derneklere ait işaret ve adlandırmalar; kamu yararı açısından korunması gereken diğer işaretler (siyasi parti amblemleri gibi) bu kapsamda korunmaktadır. 

(3)   556 sayılı KHK’nın 7/(g) , 7/ (h) ve 7/(k)  maddeleri kapsamında korunan markalardan oluşmaktadır.

 

MARKALARIN TANINMIŞLIK DÜZEYLERİ İLE İLGİLİ ESASLAR VE UYGULAMASI

Türk Patent Enstitüsü Markalar Dairesi Başkanlığı, 19.11.2003 tarih ve 25294 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5000 sayılı Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun madde 13 (d) bendi uyarınca “İlgili mevzuat hükümlerine göre, markaların tanınmışlık düzeyleri ile ilgili esasların belirlenmesi ve uygulamaya konulması işlemlerini yapmak” ile de görevlendirilmiştir. 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname madde 47 ve 48 uyarınca tüm Enstitü kararlarına karşı, bu karardan zarar gören kişiler, Enstitü nezdinde itiraz edebileceği gibi Markaların Tanınmışlığına ilişkin karar da itiraza açıktır. Markalar Dairesi Başkanlığı, markanın halk tarafından tanınmışlık düzeyini, markanın herkes tarafından bilinirliğini, markanın, malın potansiyel ve fiili kullanıcılarının da ötesinde ulaşmış olduğu genel tanınmışlık düzeyini aşağıdaki kriterler çerçevesinde değerlendirir. 1. Markanın tescilinin ve kullanımının süresi (markanın tarihçesi hakkında ayrıntılı bilgi), 2. Markanın tescilinin ve kullanımının yayıldığı coğrafi alan ve kapsam. (Yurt içi ve yurt dışı tesciller nelerdir?) 3. Markanın üzerinde kullanıldığı mal ve/veya hizmetin piyasadaki yaygınlığı, pazar payı, yıllık satış miktarı nedir? 4. Markaya ilişkin promosyon çalışmalarının (özellikle de Türkiye'deki promosyon çalışmalarının) özellikleri nelerdir? (Promosyonun süresi, devamlılığı, yayıldığı coğrafi alan, kapsam, promosyona harcanan para, promosyonun niteliği (TV reklamı, yerel gazete ilanı, sadece çocuk sahiplerine yönelik yapılan tanıtım vs.) 5. Reklam niteliğinde olmayan ancak markanın tanıtımına faydalı olabilecek nitelikte faaliyetler var mıdır? (Gazete, dergi, TV vb. medya organlarındaki yayınlar, markalı ürünlerin fuarlarda teşhiri vb.) 6. Markanın tanınmışlığını gösteren bir mahkeme kararı var mıdır veya marka sahibinin markasını koruma yolundaki etkin çabaları nelerdir? (Tanınmışlık kararı dışında , verilmiş mahkeme kararları, halen devam etmekte olan marka, haksız rekabet davaları, İtiraz sayıları vb.) 7. Marka ne derece orijinaldir, markanın ayırt edicilik niteliği nedir? 8. Markanın tanınmışlığına ilişkin yapılmış kamuoyu araştırmaları varsa bunların sonuçları. 9. Markanın sahibi firmaya ilişkin özellikler (firmanın büyüklüğü, çalışan sayısı, ödenmiş sermayesi, cirosu, karı, yurt çapında ve yurt dışında sahip olduğu dağıtım kanalları: şubeleri, bayilikleri, servis ağı, ödediği vergi, ihraç miktarları, piyasasına hakimiyeti vs.), 10. Marka üzerinde kullanıldığı mal veya hizmetle özdeşleşiyor mu? Marka kelime veya şekil olarak görüldüğü anda refleks olarak belli bir ürünü çağrıştırıyor mu? Marka üzerinde kullanıldığı mal veya hizmetle ilgili olarak belli bir kaliteye veya statüye işaret ediyor mu? 11. Markayı taşıyan ürüne veya marka sahibi firmaya ilişkin olarak alınmış belgeler, ödüller (TSE, TSEK, ISO vb. kalite belgeleri, kalite ödülü, çevre ödülü, mavi bayrak vs.) var mı? 12. Markayı taşıyan ürünlerin dağıtım kanalları (marka sahibi firmanın kendine ait dağıtım kanallarının dışında) ve söz konusu ürünlerin ithalat ve ihracat olanakları nelerdir'? 13. Eğer marka bir satışa konu olmuşsa, marka üzerinde kıymet takdiri yapılmışsa markanın parasal değeri nedir? Markanın parasal değeri, marka sahibinin yıllık bilançosunda gösterilmiş midir? 14. Marka tescillerinin kapsadığı mal ve/veya hizmet portföyünün genişliği nedir? (örnek:sadece "gazozlar" için tescilli bir marka ile, tüm elektronik eşyaları içine alan bir tescil.) 15. Marka halk nezdinde tanınan bir marka ise bu tanınmışlık düzeyini ne kadar süredir korumaktadır? 16. Markanın tanınmışlığından ötürü, bu niteliğine yönelik tecavüz fiilleri var mıdır? Marka üçüncü kişilerce taklit ediliyor mu? (Markaya benzer başvuruların yoğunluğu, markanın piyasada haksız yere üçüncü kişilerce kullanılıp kullanılmadığı vs.). Marka üçüncü kişilerce kullanılmakta ise bu kullanım, şekil ve üzerinde yayıldığı coğrafi ve ticari alan itibariyle tanınmış marka sahibine zarar veriyor mu? 17. Marka, üzerinde kullanıldığı mal veya hizmetin niteliği itibariyle (Örnek:araba markası ile ciklet markası) veya potansiyel ve fiili kullanıcı kitlesinin niteliği itibariyle (doktorlara yönelik bir ürün ile çocuklara yönelik bir ürün markası) tecavüze açık mı, değil mi? 18. Yukarıda sayılanların ispatına yönelik olan veya bir markanın tanınmış olduğunun ispatına yönelik her türlü belge.

KORUMA MARKALARINA İLİŞKİN BAŞKANLIK MAKAMI OLUR ÖZETİ

Markalar Dairesi Başkanlığının Koruma Markası uygulamaları, Başkanlık Makamı Oluruna istinaden aşağıda belirtilen esaslar dâhilinde yeniden düzenlenmiştir. 1. 551 Sayılı Kanun zamanında başlayıp 556 Sayılı KHK’nın yürürlüğe girmesiyle de devam eden, kamu kurum ve kuruluşlarına ait olduğu için koruma kapsamına alınmış işaret ve adlandırmaların, bu kuruluşların özelleştirilmesi ile amacına aykırı olarak koruma kapsamında kalmaya devam etmesi, ayrıca korunmasında herhangi bir kamu yararı bulunmayıp ticaret veya hizmet markası olarak tescil edilebilecek nitelikteki işaret ve adlandırmaların koruma kapsamında tutulması haksız rekabete yol açmaktadır. Bu çerçevede bu tür korumaların, koruma sahipleri açısından hak kaybına neden olmayacak şekilde, belirli bir süre verilerek marka müracaatında bulunulmasına imkân tanınması ve süre sonunda koruma kapsamından çıkartılmasına karar verilmiştir. 2. Hali hazırda Enstitümüzde başvuru aşamasında olan ve bundan sonra yapılacak koruma başvurularında ise koruma ancak; a) 7/1(g) kapsamında: Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin hükümranlığı ile ilgili işaretlere ve Devlet tarafından resmi kontrol ve garanti işareti olarak kabul edilmiş işaret ve adlandırmalara sağlanacaktır. b) 7/1(h-k) bentleri kapsamında: Devlete, mahalli idarelere ve diğer kamu tüzel kişilerine ait iktisadi nitelik arz etmeyen işaret ve adlandırmalara; ticaret ve hizmet markası olarak tescil edilemeyecek nitelikteki kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, Bakanlar Kurulu kararı ile kamu yararına çalışır durumda bulunan derneklere ait işaret ve adlandırmalara; kamu yararı açısından korunması gereken diğer işaretlere (siyasi parti amblemleri gibi) sağlanacaktır. 3. Ayrıca gerek 7/1 (g), gerekse 7/1 (h) ve (k) kapsamında koruma altına alınan işaret ve adlandırmalar; Paris Sözleşmesinin Mükerrer 6 ncı Maddesi ve 556 Sayılı KHK hükümleri çerçevesinde sadece durumun gerektirdiği ölçüde ve sadece karışma ihtimali doğuran ibareler ve mal veya hizmetlerle sınırlı olmak kaydı ile korunacaktır. 4. Koruma altına alınan işaret ve adlandırmalar ilgili kişiye sadece bir yazı ile bildirilecek olup, 556 Sayılı KHK hükümlerinde yer almaması nedeniyle herhangi bir Koruma Belgesi verilmeyecektir. 5. Belli bir ürünün veya hizmetin üretimi ve satışı amacıyla kurulmuş iktisadi nitelikli kamu kuruluşlarına ait işaret ve adlandırmalara; spor kulüplerine ve kamu yararına çalışır niteliği olmayan dernek ve vakıflara ait işaret ve adlandırmalara; sadece belli bir dönemle sınırlı olmak üzere devlet veya yukarıda sayılan kuruluşlar tarafından düzenlenen fuar, sergi vb. organizasyonlara ait işaret ve adlandırmalara; yürütmekte olduğu faaliyet veya niteliği itibariyle marka olarak tescil edilebilecek olan kamu kurumlarına ait işaret ve adlandırmalara ise 556 Sayılı KHK’nın 7/1 (g) veya (h) ve (k) bentleri çerçevesinde koruma sağlanmayacaktır.